| >NASZE STRONY |
 MAIN |
|
|
GRY FABULARNE |
|
|
GRY cRPG |
|
|
FANTASTYKA |
|
|
PROJEKTY |
|
|
|
|
 Statystyki |
userzy w serwisie:
gości w serwisie: 0 |
|
|
|
Elen Sila Lumenn Omentielvo!
Witaj w Bag End
|
Przełożył: Gwidon S. Naskrent
Kontynenty Ardy
Ponieważ mitologia Tolkiena zawiera zmiany formy i natury świata, trudno jest opisać Ardę fizycznie. Na przykład Numenor istniał tylko w ciągu Drugiej Ery. Nawet jeśli ktoś arbitralnie podzieliłby historię geograficzną Ardy na dwa okresy (przed Odmianą i po Odmianie), sam Numenor wymusiłby podział na okresy geologiczne, jak również polityczne.
A czyż nie powinno się uwzględnić zmian Ardy po zniszczeniu Illuinu i Ormalu, dwóch Lamp Valarów w Śródziemiu? Mimo to Tolkien napisał bardzo niewiele w kwestii spraw "historycznych" przed zniszczeniem Lamp, tak więc wydaje się chybionym próbować udokumentować geografię Ardy w tym okresie czasu. Jego koncepcja "pierwotnej" Ardy była niewyraźna i nigdy w pełni się nie rozwinęła. Prawdę mówiąc, gdyby Tolkien zrealizował swój zamiar napisania od nowa całej mitologii, wszystkie krainy które początkowo zamierzał opisać mogłyby zostać wymazane z notatek.
Zdecydowałem że było pięć "kontynentów" na Ardzie w różnych okresach czasu po zniszczeniu dwóch Lamp. Prawdę mówiąc, sam Endor mógłby prawdopodobnie być uważany za dwa kontynenty, które można by nazwać Forendorem i Harendorem. Ale wiemy bardzo niewiele o tym jak wyglądał Harendor.
Aman był najbardziej zachodnim kontynentem. Zmieniał swój kształt z woli Valarów co najmniej dwa razy, i być może zmienił się jeszcze gdy zmieniła się cała Arda. Są to Nieśmiertelne Kraje, znane też jako Najdalszy Zachód i Nieśmiertelny Zachód. Mieszkali tam Valarowie z Maiarami i Eldarami.
Elenna była wyspą wyniesioną w środku Belegaeru, Wielkiego Morza, dla Edainów z Beleriandu. Była za mała żeby być kontynentem, lecz geograficznie nie była częścią żadnej innej krainy Śródziemia. Ta wyspa leżała blisko Zatoki Eldamarskiej (w Amanie), lecz czuję że zasługuje na swój własny opis.
Na wschód od Endoru leżały dwie połacie ziemi. Nazwałem je Hyarmenorem i Romenorem, chociaż jak dalece wiem Tolkien nigdy tych nazw nie używał. Obie ziemie były prawdopodobnie odwiedzane przez Numenorejczyków, lecz nigdy przez Elfy lub krasnoludy. Przypuszczalne jest jednakże, że marynarze Kirdana mogli pływać na wschód wcześnie w Drugiej Erze, wyprzedzając Numenorejczyków, ale Tolkien nie wskazuje aby takie wydarzenia kiedykolwiek miały miejsce.
Aman (Nieśmiertelne Kraje)
Ze wszystkich krain które opisywał Tolkien, Aman pochłonął najwięcej uwagi przy najmniejszym poziomie szczegółów. Wiemy jakie istniały tam rodzaje ziem, lecz nie gdzie były dokładnie umiejscowione. Eldarowie przemierzali te krainy, zwłaszcza zachodnie rejony, i opowieści o Amanie pochodzą z ich tradycji.
Właściwy kontynent był podzielony górskim łańcuchem Pelori, który biegł z południa na północ łukiem który wybrzuszał się ku wschodowi. Góry te zostały wzniesione przez Valarów jako obrona przeciwko Melkorowi, ale ten nigdy nie próbował najeżdżać Zachodu.
Cztery główne regiony Amanu to Valinor, Eldamar, Araman i Avathar. O Avatharze nie wiemy nic oprócz wzmianki że Ungolianta mieszkała tam czas jakiś, przędąc sieci ciemności. Możliwe że po wzejściu słońca Valarowie oczyścili tą krainę dla Eldarów, ale Tolkien nigdy nie zaznaczył co stało się z tym regionem.
Valinor
Valinor był domem Valarów i ich ludu, Maiarów. Valarowie i Maiarowie byli Ainurami, anielskimi istotami które nie należały do Śródziemia, lecz zostało im powierzone jego kształtowanie i zarządzanie nim. Niektórzy z Valarów założyli "kraj" w Valinorze, lecz zbudowali również miasto blisko Pelori na około połowie długości kontynentu. To był Valimar, gdzie ustanowiono Krąg Przeznaczenia, Mahanaxar. Był to krąg tronów gdzie Valarowie zasiadali na radę lub sąd.
Chociaż trudno jest umiejscowić regiony indywidualnych Valarów, mówi się że pałace Nienny są "na zachodzie Zachodu, na krańcach świata." Ten region musiałby być na brzegach Ekkai, Morza Obwodowego. Tolkien napisał że "okna jej domu wyglądają na zewnątrz ze ścian świata", tak więc możliwe że region Nienny był już za Ekkaią, w górskiej krainie która z początku była najbardziej zachodnim rejonem płaskiej Ardy (przed Odmianą Świata)
Mandos, miejsce zamieszkania Namo (Sędziego Valarów) miało się znajdować blisko krainy Nienny. Nie mówi się że mieszkał poza Valinorem, lecz mógł zarządzać zachodnimi krańcami krainy, jako że jego hale rosły nieustannie, robiąc miejsce dla coraz większej liczby "duchów".
Myśliwy Orome mieszkał w lasach Valinoru, ale Tolkien nie umiejscawia ich dokładnie. Znajdowały się gdzieś w południowych rejonach, kończąc się w okolicach Hyarmentiru.
Prawdopodobnie mieszkania Tulkasa i Nessy (siostry Oromego) znajdowały się blisko jego borów, ponieważ Nessa lubiła przebiegać przez lasy, prowadząc za sobą sarny.
Rejon Lorien prawdopodobnie leżał blisko Mandosu. Irmo, władca Lorien, był bratem Nama. Ich siostrą była Nienna, tak więc Lorien mogło równie dobrze leżeć w zachodnim Valinorze. W środku Lorienu znajdowało się wielkie jezioro, Lorellin. Brzegi jeziora były zalesione, a okolica zapełniona ogrodami i fontannami.
Pałac Manwego i Vardy na Taniquetila był najbardziej na wschód położoną siedzibą Valarów w Amanie. Wielu Maiarów (a później niektórzy z Vanyarów) osiedlili się na zboczach Taniquetilu by być blisko Manwego i Vardy.
Valimar leżał na równinie w centrum kraju. Jego wschodnia brama otwierała się na zieloną górę lub pagórek, Ezellohar, gdzie Yavanna zasadziła Dwa Drzewa, Telperion był srebrny, Laurelin złoty i spływał złotą rosą którą Varda zbierała dla jezior w całym Valinorze. Mahanaxar. Krąg Przeznaczenia, leżał pomiędzy miastem i Ezelloharem.
Pałace Aulego miały się znajdować w samym środku Valinoru, co oznacza rejon centralny. Ponieważ był on związany z górnictwem i ziemią musiał tam wznieść pagórki lub góry.
Być może Valinor dzielił się w następujący sposób:
Najbardziej południowy region Valinoru wydaje się być pusty i tylko częściowo oświetlany przez Dwa Drzewa. Był to region u podnóża Hyarmentiru, najwyższej góry południowych Pelori. Prosto na północ od tego rejonu leżały lasy Oromego, a na wschód znajdowały się ogrody Yavanny. Lorien musiało się rozciągać na północ od kraju Yavanny.
Na północ od lasów Oromego leżała równina Valimaru, a za nią pałace Aulego. Mandos znajdował się na zachód od Valimaru i krain Aulego, podczas gdy Taniquetil leżał na wschód od Valimaru, i południowe zbocza góry spoglądały na Tirion na Tunie.
Uwaga: Karen Wynn Fonstad przedstawia inne rozmieszczenie regionów poszczególnych Valarów, ale z powodów których nie będę tutaj omawiał, nie zgadzam się z jej interpretacjami tekstów.
Eldamar
Eldamar był domem Eldarów. Składał się z doliny w środkowym rejonie Pelorich gdzie wyrastała góra zwana Tuną, i z krajów na wschód od Pelori które leżały blisko Zatoki Eldamarskiej. Doliną tą była Kalakirya (Wąwóz Światła), który Valarowie stworzyli gdy przeprawili Eldarów do Amanu.
W Zatoce Eldamarskiej Valarowie osadzili Tol Eresseę (Samotną Wyspę). Najwidoczniej w Eldamarze były lasy i ogrody, skoro Teleri mogli znaleźć drewno do budowy statków. Przynajmniej jedna góra wyrastała w środku wyspy, a jej zachodni brzeg był miejscem gdzie po raz pierwszy zakwitły kwiaty (i prawdopodobnie miejscem gdzie mieszkali Teleri zanim nauczyli się budować okręty).
Tol Eressea była początkowo użyta przez Valarów jako prom do przewiezienia Elfów do Amanu. Nikt z Noldorów i Vanyarów nie pozostał tutaj, tylko Teleri mieszkali na wyspie przez długi czas zanim nauczyli się budować okręty i rozprzestrzenili się na brzegi Eldamaru. Niektórzy z Telerich mogli jednak w dalszym ciągu mieszkać na wyspie w Dniach Drzew.
Po Pierwszej Erze Wygnańcy i Sindarowie którzy udali się do Amanu osiedlili się na Tol Eressei, gdzie mogli wznieść kilka miast (we wczesnych historiach o Tol Eressei wspomina się o Tavrobelu i Kortirionie). Miasto Avallone, zbudowane na wschodnich brzegach wyspy, było główną przystanią tamtejszych Eldarów, i to stamtąd ich statki pływały do Numenoru.
Noldorowie mieli ponoć mieszkać w Tirionie, i w górach i pagórkach "o odgłos od zachodniego morza", ale również rozprzestrzenili się na północ wzdłuż zachodnich gór Pelori (w obrębie Valinoru), ponieważ Feanor zbudował Formenos w odległych górach na północy.
Na wschód od Tuny biegła droga prowadząca do morza, prawdopodobnie skręcająca na północ wzdłuż wybrzeża w kierunku Alqualonde. Jeszcze inna droga biegła na zachód przez Valinor w kierunku Valimaru.
Aczkolwiek Nolodorowie i Teleri pozostali w większej części w Eldamarze lub sąsiednich krajach, Vanyarowie przenieśli się do Valinoru. Tolkien napisał że "opuścili miasto Tirion na Tunie, i mieszkali odtąd w górach Manwego, lub blisko równin i lasów Valinoru."
Dom Ingwego był faktycznie umiejscowiony na zachodnich zboczach Taniquetilu, górując nad równiną Valimaru i miastem. Finwe, aby odwiedzić Ingwego, musiał udawać się do Valinoru i wspinać się na górę od zachodu, idąc tylko po ścieżkach, a nie po drodze.
Alqualonde została zbudowana w naturalnej przystani wzdłuż północnego brzegu Zatoki Eldamarskiej. Łabędzie statki Telerich wpływały i wypływały z przystani przez wielki łuk z kamienia. Samo miasto zostało zbudowane z kamienia, lecz ozdobione wieloma perłami w Dniach Drzew, i oświetlone wieloma lampami. Z jakiegoś powodu miasto było wyposażone w mury kiedy zaatakował je Feanor. Być może owe mury zostały zbudowane na naturalnym szańcu z kamienia otaczającym część lub całość przystani (i którego częścią mógł być ów wielki łuk).
Eldamar miał rozciągać się daleko na północ od Alqualonde, ale _Silmarillion_ nie zaznacza czy te krainy były zamieszkane zanim Noldorowie udali się na wygnanie. Kiedy Noldorowie zabrali statki Falmarich, podróżowali na północ jeszcze przez wiele lat (słonecznych), zanim opuścili Eldamar.
Araman
Na północ od Eldamaru leżał Araman (Aman Zewnętrzny). Początkowo ten obszar nie był zamieszkały, ale Noldorowie przeszli przezeń podczas swego powrotu do Śródziemia. Gdy Melkor i Ungolianta przekraczali Araman ten region składał się z "nagich równin", lecz mimo to Noldorowie byli w stanie przeżyć tam przez około 15-20 lat słonecznych, być może łowiąc ryby. Możliwe że po wzejściu słońca rosły tam drzewa, rozprzestrzeniając się na północ od lasów Eldamaru, albo zasadzone przez Eldarów i Valarów.
Po Pierwszej Erze Teleri zbudowali daleko na północ w Aramanie wieżę dla Elwingi, tak więc mogli już wtedy rozprzestrzenić się wzdłuż wybrzeży.
_Silmarillion_ mówi że Noldorowie "dotarli w końcu do północnych krańców Strzeżonego Królestwa, na granicę pustkowia Aramanu, górzystego i zimnego." Ustęp ten zdaje się wskazywać że Araman rozciągał się na wschód od Amanu i że Valinor nie rozszerzał się daleko na północ od Kalakiryi.
W pobliżu Helcaraxe Araman stawał się zimnym i opustoszałym krajem, nękanym przez zimne mgły i kry wypływające z Miażdżącego Lodu na północy. To właśnie w tym rejonie Noldorowie poczęli cierpieć od klimatu na swej drodze na Wygnanie. Grupa Fingolfina wędrowała przez ten region przez długi czas zanim w końcu dotarła na północ i przeprawiła się przez samą Helcaraxe.
Avathar
Na południe od Eldamaru leżał Avathar, gdzie słyszymy tylko o mieszkającej tam Ungoliancie. Po jej odejściu z Melkorem nie wspomina się już o Avatharze, ale możliwe że w końcu sieci ciemności które uprzędła zostały zniszczone i region ten został zaludniony przez Elfy.
Avathar był bardzo wąskim pasem wybrzeża (w porównaniu do Aramanu), a dolina Ungolianty znajdowała się bardzo daleko na południe od Eldamaru, poza Hyarmentirem, najwyższym szczytem południowych Pelori, i prawie równolegle z najbardziej południowymi zasiedlonymi rejonami Valinoru.
Elenna (Numenor)
Wyspa Elenna, wzniesiona przez Valarów jako dom i przystań dla tych Edainów który przeżyli wojny w Beleriandzie, była długa na więcej niż 500 mil (804,5 km) i szeroka na więcej niż 300 (428,7), ale ukształtowana z pięciu półwyspów. Karen Fonstad szacuje całkowitą powierzchnię krainy na około 167 tys. mil kwadratowych (432,34 tys. kilometrów kwadratowych).
Dla porównania, Elenna była (według jej szacunków) około trzy razy większa od Rohanu, 3/5 raza mniejsza od Arnoru, dwa razy większa od Kardolanu i prawie osiem razy większa od Shire.
Wyjątkowo spośród wszystkich kontynentów Ardy, Elenna była domem jednego ludu, Numenorejczyków. Nigdy nie została politycznie podzielona ani najechana. Tak więc kraj ten określano zwykle jako Numenor, późniejszą nazwą która ostatecznie odnosiła się bardziej do cywilizacji Dunedainów niż do samej wyspy.
Wyspa wynurzała się z morza jak wielka wyżyna, ale tylko kilka rejonów w istocie posiadało plaże lub naturalne przystanie. W kilku miejscach klify wznosiły się na wysokość 200 stóp (61,5 metra) nad poziom morza. Trzema nazwanymi zatokami były Romenna (zatoka wschodnia), Eldanna (wielka zatoka na zachodzie) i Zatoka Andunie (na północnym wschodzie). Lecz południowy port Nindamos (który leżał wzdłuż jedynego piaszczystego wybrzeża) wydaje się być usytuowany wzdłuż trzeciej zatoki (lub małego morza).
Dwiema głównymi rzekami Elenny były Siril i Ninduina, obie biorące początek w pobliżu Meneltarmy. Siril płynął na południe i wpadał do morza na zachód od Nindamos. Ninduine płynęła na zachód do Zatoki Eldanny po południowej stronie Eldalonde, najpiękniejszej z przystani Numenoru. Jedynym jeziorem o którym wspomniał Tolkien było Nisinen, tworzone przez Ninduinę niedaleko na zachód od Eldalonde, na wschodniej granicy lasu zwanego Nisimaldar.
Elenna dzieliła się na sześć krain: Mittalmar, Orrostar, Forostar, Andustar, Hyarnustar i Hyarrostar.
Mittalmar (Kraj Wewnętrzny)
Mittalmar był centralnym regionem, i najgęściej zaludnionym. Główna góra Elenny, Meneltarma, mieściła się w sercu tego rejonu, a stolica Armenelos została zbudowana u jej stóp. Wschodni kraniec Mittalmaru zwany był Arandorem i obejmował Armenelos i Romennę. Jedynym innym nazwanym regionem Mittalmaru była Emerie, która leżała na północny zachód od Meneltarmy.
Mittalmar był przeważnie płaską niziną z nielicznymi drzewami. Używano go głównie do wypasania stad trzody i bydła. Większość mieszkańców wywodziła się od złotowłosych Marachian Pierwszej Ery (rodu Hadora z Dor-lomin).
Orrostar (Kraj Północno-Wschodni)
Orrostar był północno-zachodnim regionem Numenoru. Był to zimny kraj, lecz ziemie najbliższe Arandorowi w Mittalmarze były uprawiane (Edainowie siali tam zboże). Nie wspomina się o żadnych miastach w tym regionie.
Tol Uinen, wyspa która leżała na północ od przystani Romenny, mogła być częścią Arandoru, ale patrząc na mapę Karen Fonstad odnosi się wrażenie że leżała bliżej brzegów Orrostaru.
Forrostar (Kraj Północny)
Forostar był północnym regionem Numenoru, i Edainowie zakładali kopalnie w tamtejszych pagórkach i górach. Tar-Meneldur, piąty Król Numenoru, zbudował wieżę na górze Sorontil blisko Północnego Przylądka by móc obserwować gwiazdy. Głównym (i prawdopodobnie jedynym) miastem tego regionu było Ondosto, które było zapewne związane z kamieniołomami na północy.
Andustar (Kraj Zachodni)
Andustar był zachodnim regionem Numenoru. Zasiedlili go głównie Beorianie z Pierwszej Ery (Pierwszy Ród Edainów z Ladros w Dorthonion). Głównym miastem regionu była Andunie, ale Eldalonde również leżała w tamtej okolicy.
Zalesiony rejon Nisimaldoru zwany był "Pachnącymi Drzewami", i został wzbogacony przez Eldarów wieloma darowanymi drzewami przywiezionymi z Zachodu. Prawdopodobnie było tam również wiele mallornów.
Andustar miał wiele upraw, ale to do jego przystani najczęściej przypływali Eldarowie, i to w Andustarze (niedaleko Andunie) Tar-Minastir zbudował swą wieżę na szczycie zwanym Oromet, aby móc spoglądać na zachód i wypatrywać Avallone.
Hyarnustar (Kraj Południowo-Zachodni)
Hyarnustar nie był prawdopodobnie gęsto zasiedlony, bo jego zachodnie krańce były górzyste i pozbawione miast. Na wschodzie teren zmieniał się w łagodne pagórki i Edainowie zakładali tam gospodarstwa i winnice.
Południowo-wschodnie brzegi Hyarnustaru były na tyle łagodne że osiedlało się tam wielu rybaków.
Hyarrostar (Kraj Południowo-Wschodni)
Podobnie jak Hyarnustar, i ten region był zasiedlony wzdłuż wybrzeża przez rybaków, a ich główna przystań Nindamos leżała po wschodniej stronie rzeki Siril, w granicach Hyarrostaru. Lecz ta kraina była również najbardziej zalesioną w Numenorze, i Tar-Aldarion jako Pan Lasów założył tam wiele plantacji na produkcję drewna.
Możliwe że większość ludzi z Hyarrostaru pochodziła od Haladinów Pierwszej Ery (Drugiego Rodu Edainów z Brethil).
Endor (Kraje Środka)
Kontynent zwany Śródziemiem był rzecz jasna ogromny i całkiem nieźle udokumentowany przez Tolkiena. Jego liczne krainy i regiony wylicza się w różnych książkach tolkienowskich komentatorów.
Głównymi regionami Śródziemia były: Beleriand, Eriador, Rhovanion, Gondor, Bliski Harad, Daleki Harad, Mordor i Rhun.
Beleriand (Kraj Valarów)
Był to najbardziej opiewany w legendach rejon Śródziemia, i dom najstarszej cywilizacji na Ardzie poza obrębem Amanu. Wielkie lasy Beleriandu, rozciągające się między rzekami Sirionem i Gelionem, przyjęły Sindarów i Noldorów, a później Edainów.
Wschodni Beleriand składał się w istocie z krain między Gelionem i Ered Luin (Górami Błękitnymi), i rejonu między Gelionem i Sirionem. Po Pierwszej Erze tylko ziemie na wschód od Gelionu przetrwały zniszczenie Beleriandu, i znacznie się zmieniły z powodu zamętu wywołanego przez Wojnę Gniewu.
Zachodni Beleriand leżał za Sirionem i liczył mniej lasów, ale więcej wyżyn niż Beleriand Wschodni. Głównymi rzekami regionu były Narog i Nenning, obydwie wypływające ze źródeł w Ered Wethrin (Górach Cienistych) w północno-zachodnim Beleriandzie.
Regiony Hithlum, Ard-galen, Dorthonion i Lothlann mogłyby się składać na Północny Beleriand, ale czasami odnosi się do nich jako oddzielonych od Beleriandu. Dorthonion był oddzielony od Ered Wethrin przez Sirion, a od Ered Luin przez Gelion.
Ard-galen, później zwana Anfauglith, graniczyła z Ered Wethrin (za którymi leżało Hithlum) na zachodzie, Dorthonion na południu, Angbandem (szczytami Thangorodrimu) na północy i Lothlann na wschodzie.
Lothlann rozciągał się na północ aż do lodowych pustkowi będących resztka Utumno, pierwszej fortecy Melkora. Część regionu przetrwała po Pierwszej Erze jako brzegi Lodowej Zatoki Forochel.
Eriador (Kraj Królów)
Eriador leżał między dwoma pasmami gór: Ered Luin i Hithaeglir (Szczytami Mgły). Południową granicą regionu były Glanduina (Graniczna Rzeka) i Gwathlo (Woda Cienia).
Większość regionu składała się z wyżyn, z których część zwana była kurhanami, rodzajem pagórka który według Karen Fonstad tworzy się poprzez erozję miękkich osadów. Kurhany były długimi łańcuchami, ale nie (w ustępach gdzie Tolkien je opisuje) tylko wystającymi kamieniami. Były zwykle pokryte trawą i znajdowały się całkiem blisko siebie.
Głównymi rzekami Eriadoru były Mitheithel (która tworzyła górny dopływ Gwathlo wraz z Bruineną, rzeką która otaczała Imladris) i Baranduina (Brunatna Rzeka, zwana Brandywiną przez hobbitów).
Rzeka Luna (Lhun w oryg. - uw. tłum.), która płynęła na południe w pobliżu Ered Luin do Zatoki Lhun (zwanej w polskim przekładzie - zupełnie bezsensownie! - Zat. Księżycową - uw. tłum.), uważana była niekiedy za granicę Eriadoru, który był w Trzeciej Erze niemal równoznaczny z królestwem Arnoru założonym przez Dunedainów.
Kiedyś gęsto zalesiony, Eriador został ogołocony z drzew w Wojnie Elfów i Saurona w połowie Drugiej Ery, lecz w końcu Ery Trzeciej (4700 lat później) kraj w wielu miejscach odzyskał swój dawny wygląd.
Elfy mieszkały w Eriadorze przez długie wieki aż do Wojny Elfów i Saurona. Lecz w Pierwszej Erze klany ludzi zaczęły się osiedlać na tych obszarach i Nandorowie wycofali się przed nimi. Dopiero w Drugiej Erze kraj podzielony został przez Elfy i ludzi niemal równo, bo Baranduina oznaczała granicę pomiędzy ich ziemiami.
Dunedainowie osiedlili się w krajach między Lhun i Baranduiną, w Górach Zmierzchu w pobliżu Jeziora Nenuial (z którego wypływała Baranduina), i w Północnych i Południowych Kurhanach na wschód od tego obszaru. Panowali oni nad innymi ludźmi którzy przenieśli się na północ w Drugiej Erze.
W Eriadorze przetrwały trzy królestwa Elfów: królestwo Gil-Galada, które trwało do końca Drugiej Ery; królestwo Eregionu, trwające od ok. 700 do 1700 Drugiej Ery; i schronienie w Imladris, które założono po upadku Eregionu w Wojnie Elfów i Saurona, i które przetrwało daleko w Czwartą Erę.
Królestwo Arnoru założyli Dunedainowie przy końcu Drugiej Ery, gromadząc pod swoim berłem wszystkie ziemie które nie należały w tym czasie do Elfów. Wielu z owych Dunedainów pochodziło od Beorianów z Andunie, bo to w tym regionie mieszkało najwięcej Wiernych w Numenorze, zanim wypędzono ich z ziem rodzinnych.
Gdy upłynęła prawie trzecia część Trzeciej Ery, Królestwo Arnoru podzieliło się na trzy księstwa: Arthedain, Kardolan i Rhudaur. Z czasem Kardolan powrócił do Korony w Arthedain, ale Rhudaur został podbity przez Króla Upiorów z Angmaru, który założył królestwo w dalekich górach na północy.
Odnowione Królestwo Arnoru usiłowało przetrwać przy pomocy Elfów, ale przed rokiem 2000 zostało najechane i zniszczone. Wraz z upadkiem Angmaru w roku następnym (1975) ostatnia wielka potęga w północnym Śródziemiu przestała istnieć. Później region popadł w stagnację, przetrwało bowiem tylko kilka enklaw, aż Aragorn II odnowił Arnor jako część zjednoczonego Królestwa (w Czwartej Erze).
Rhovanion (Dzikie Kraje)
Rhovanion był dawną nazwą krain które leżały na wschód od Hithaeglir i na zachód od Karnen (Czerwonej Rzeki), i wewnętrznego Morza Rhun. Później tą nazwę przyjęło królestwo ludzi z północy, które trwało od ok. 1200-1850 Trzeciej Ery.
Dwiema wielkimi rzekami Rhovanionu były Kelduina, która płynęła na południe od Ereboru (Samotnej Góry) i łączyła się z Karnen i Anduiną (Wielką Rzeką), która płynęła na południe od Gór Szarych. Anduina leżała między Hithaeglir i wielkim lasem znanym jako Wielka Zielona Puszcza, Mroczna Puszcza i w końcu Eryn Lasgalen (Las Zielonych Liści).
Aczkolwiek Eldarowie wędrowali przez ten region w trakcie Wielkiej Podróży, niektórzy z Telerich skręcili na południe i powędrowali wzdłuż Anduiny do innych krain. Później, część tych Telerich (Nandorowie) przeniosła się w górę rzeki, na północ, osiedlając się w dwóch grupach. Dołączyła do nich gromada Avarich i Eldarów na przestrzeni wieków i stali się oni Elfami Leśnymi.
Królestwo Lorien było najstarszym królestwem Elfów które przetrwało w Śródziemiu po upadku Gil-Galada w końcu Drugiej Ery. Leżało ono w małym lesie w pobliżu Hithaeglir. Leśne Elfy z Wielkiej Zielonej Puszczy przeniosły się stopniowo na północ w ciągu Drugiej i Trzeciej Ery, aż w końcu założyły Królestwo Północnej Mrocznej Puszczy, które z czasem zostało ostatnim z wielkich królestw Elfów (a i tak nie mogło rywalizować ze starożytną eldarińską cywilizacją).
Ludzie z dolin Anduiny, spokrewnieni z Edainami osiedlonymi na Elennie, rozprzestrzenili się przez południową Zieloną Puszczę i doliny Anduiny i Kelduiny. Założyli oni wiele plemion i księstewek, ale z końcem Trzeciej Ery ostały się tylko trzy główne grupy: Beorningowie, leśni ludzie i Ludzie z Dale (i Esgaroth).
Południowa Mroczna Puszcza była również używana jako baza przez Saurona, który założył fortecę na górze Amon Lanc, będącej zrazu miastem Leśnych Elfów. Z tej bazy Sauron mógł zagrażać Gondorowi, Lorien i północnej Mrocznej Puszczy.
Gondor (Kraj Kamienia)
Gondor był właściwie nazwą królestwa, a nie regionu, ale rdzenne jego tereny leżały wzdłuż wybrzeży Śródziemia i wzdłuż południowego biegu Anduiny, otaczając Ered Nimrais (Góry Białe).
Gondor również zawierał ziemie Elfów, ale obejmował także ziemie innych ludów: Druedainów zarówno w Druwaith Iaur (na zachodzie, niedaleko Przylądka Andrast) i lasu Druadańskiego (po wschodniej stronie Gór Białych); ludzi z dolin Ered Nimrais (od których pochodzili Dunlendingowie i ludzie z Bree w Eriadorze); ludy rybackie i być może inne ludy edainickie.
Królestwo Gondoru zostało założone w tym samym czasie co Arnoru przez Dunedainów z Numenoru. Mieszkało już tam wielu Dunedainów i ludzi mieszanej krwi.
Port Elfów w Edhellondzie został ostatecznie włączony do Gondoru, chociaż sposób przyjęcia nie został przez Tolkiena opisany. Edhellond znajdował się blisko ujścia rzeki Morthondy (Czarnego Korzenia), która była drugą co do wielkości rzeką Gondoru.
Gondor przez pewien czas rozciągał się na północy do granic Kardolanu, na wschodzie do Morza Rhun, a na południu w głąb ziem Haradu. Rządził nawet Mordorem przez wiele stuleci, chociaż Dunedainowie nie rościli sobie prawa własności do terenów Saurona.
Bliski Harad (Bliskie Południe)
Bliski Harad leżał za rzeką Harnen, która oznaczała najbardziej na południe wysuniętą granicę rdzennych ziem Gondoru. Kraje te były przez część komentatorów opisywane jako opustoszałe, ale taka interpretacja białych plam na Tolkienowskich mapach nie zgadza się z zapewnieniem że mieszkało tam wielu ludzi.
Bliski Harad był faktycznie regionem zwierającym kilka królestw bądź plemion, i prawdopodobnie miał wcale niemało rzek, równin, lasów i wzgórz. Ziemie kontrolowane przez Miasto Korsarzy na Przylądku Umbar, przystań numenorejską, stanowiły prawdopodobnie część Bliskiego Haradu.
Daleki Harad (Dalekie Południe)
Daleki Harad, podobnie jak Bliski, słabo został opisany przez Tolkiena. Leżał za Umbarem i z pewnością był całkiem gorącym krajem.
Wiemy z wczesnych map że w zachodnich regionach Dalekiego Haradu istniał łańcuch gór. Te góry zwane były Szarymi (ale nie były powiązane z Górami Szarymi północnego Endoru).
W Drugiej Erze Numenorejczycy założyli przystanie i forty w krajach które później zwano Dalekim Haradem. Podbili wiele ludów wzdłuż wybrzeży i weszli w konflikt z sojusznikami Saurona, którzy mieszkali w głębi lądu. Niektóre z ich posiadłości przetrwały do Trzeciej Ery i stały się nieprzyjaciółmi Gondoru.
Wschodnie brzegi Dalekiego Haradu zajmowały Góry Żółte, coś co zostało nazwane tylko w kilku źródłach, i o czym nie wiemy nic.
Mordor (Czarny Kraj)
Mordor, tak jak Gondor, był w rzeczywistości krajem równoznacznym z regionem tak samo zwanym. Leżał w ramionach Ered Lithui (Gór Popielnych) i Efel Duath (Płotu Cienia); oba łańcuchy zdają się być częścią tego samego ogromnego pasa gór.
Region otwierał się ze wschodu na ziemie Rhun, które Sauron kontrolował. We wnętrzu Mordor dzielił się na trzy obszary: Udun, Gorgoroth i Nurn.
Udun był wielką doliną w północno-zachodnim kącie Mordoru. Kraj ten był kamienisty i ukształtowany jak misa, ale prawdopodobnie nie całkiem pozbawiony życia zwierzęcego i roślinnego.
Gorgoroth dzieliła się na dwa obszary. Północno-zachodni kąt był praktycznie pozbawiony życia, zdominowany przez Amon Amarth, wielki wulkan którego Sauron użył do wykucia Jedynego Pierścienia i do wypuszczenia blokującej słońce chmury podczas swego ataku na Gondor w Wojnie o Pierścień. Ziemie dokoła wulkanu były nagie i pokryte popiołem.
Reszta Gorgoroth prawdopodobnie nie wyglądała lepiej, ale może pozwalała na istnienie jakiegoś życia. Była to wielka wyżyna która rozciągała się w północnej tercji Mordoru, prawie do końca Ered Lithui.
Nurn leżał na południe od Gorgoroth. Zachodnia część Nurnu nazywała się Lithlad (na oznaczenie rozmiaru do jakiego Sauron zatruł swoje własne ziemie). Południowe i wschodnie rejony Nurnu zajmowało małe morze, Nurnen, i rzeki które do niego spływały. Ziemie te były całkiem żyzne, i Sauron trzymał tam wielu niewolników do produkcji zapasów dla swych armii.
Rhun (Wschód)
Rhun był miejscem narodzin ludów Śródziemia. Nawet Elfy obudziły się w starym kraju Kuivienen, który leżał na północno-wschodnim brzegu jeziora Helkar, między morzem i górami. Kuivienen było w rzeczy samej usytuowane wokół małej zatoki lub jeziora do którego wpływał wielki wodospad, zasilany rzekami z gór.
Głównym szczegółem geograficznym Rhunu był łańcuch gór zwanych Orocarni (Góry Czerwone). Te góry rozciągały się wzdłuż wschodnich brzegów Śródziemia od północy do środkowych regionów.
Po Wojnie Gniewu nawet Rhun doznał przeobrażeń które zmieniły Śródziemie, a Helkar został wysuszony tak że tylko Morze Rhun przetrwało. Samo Kuivienen zostało prawdopodobnie zniszczone, a możliwe że i Orocarni doznały częściowych zniszczeń podobnych do tych które doświadczyły Ered Luin (przełamane przez Lhun).
Ludzie obudzili się w Hildorien, kraju który leżał na południowy wschód od Kuivienen i za południowymi szczytami Orocarni. Wspomina się na jednej z map o małym łańcuchu wzgórz zwanych Wzgórzami Wiatru, które mogły być wschodnią granicą Hildorien.
Podobnie jak Kuivienen, Hildorien zostało ostatecznie zniszczone, ale ludzie zaczęli je opuszczać na długo przed końcem Pierwszej Ery.
Jedynym innym krajem w Rhun który został nazwany przez Tolkiena był Khand, który leżał na wschód od Mordoru. Wariagowie z Khandu byli podobni w kulturze do Woźników którzy mieszkali w krajach na północ i tradycyjnie przebywali tereny między Ered Lithui i Morzem Rhun w czasie swoich najazdów.
Inni Ludzie Wschodu mieszkali dalej na północ. Ci angażowali się z wojny z ludźmi z północy (i przypuszczalnie krasnoludami) mieszkający- mi między rzekami Karnen i Kelduiną. Chociaż Rhun miał zawierać wielkie równiny z których pochodzili Woźnikowie i inne ludy, część północna mogła być znacznie zalesiona.
Hyarmenor (Czarne Kraje)
Tolkien nie napisał praktycznie nic o tym kontynencie.
Leżał on na wschód od Endoru (Śródziemia), i raczej w południowych regionach Ardy. Jego północny kraniec tworzył przesmyk we Wschodnim Morzu zwany Półwyspem Hildorien.
Chociaż kontynent ten odkryli Numenorejczycy, Tolkien nie mówi czy znaleźli tam ludzi, Elfy, krasnoludy czy inne stworzenia tam mieszkające, lecz nie wydaje się żeby założyli jakieś królestwa czy przystanie we wschodnich krajach.
Romenor (Wschodnie Kraje)
Wszystko co wiemy o tym kontynencie to to, że istniał tam łańcuch górski znany jako Ściany Słońca, a jego najwyższy szczyt zwał się Kalorme.
Podobnie jak Hyarmenor, Romenor został odkryty, ale widocznie nigdy nie zasiedlony przez Numenorejczyków, i prawdopodobnie nigdy nie mieszkał tam żaden człowiek. Gdy Arda została zmieniona Romenor mógł zostać zniszczony, albo usunięty z kręgów świata.
Den. |
komentarz[7] |  |
|
|
|
|
|
| Komentarze do "Geografia Ardy" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
